a review on the book “medical statistics at a glance”

مروری بر کتاب مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان دوره 14، آبان 1394، 702-701     مروری بر کتاب «آمار پزشکی در یک نگاه» a review on the book “medical statistics at a glance”   محسن رضائیان[1]  m. rezaeian         کتاب «آمار پزشکی در یک نگاه» (medical statistics at a glance) برای اولین بار در سال 2000 میلادی، توسط انتشارات blackwell sciences ltd و در 138 صفحه به زیور طبع آراسته شد. دو نویسنده توانا، یعنیaviva petrie وcaroline sabin که در آن زمان، اولی از دانشیاران آمار و دومی از دانشیاران آمار پزشکی و اپیدمیولوژی دانشگاه های معروف لندن بودند، مسئولیت نگارش کتاب را بر عهده داشتند. این کتاب به سرعت جای خود را در میان علاقمندان به آمار پزشکی باز نمود و نه سال بعد، یعنی در سال 2009 میلادی، چاپ سوم کتاب توسط انتشارات wiley-blackwell و در 180 صفحه روانه بازار نشر گردید. همانطور که نویسندگان در مقدمه کتاب اظهار داشته اند، این کتاب برای تمام کسانی که به نوعی نیازمند آشنایی با دانش آمار پزشکی می باشند، تهیه شده است. از همین رو، تا جای ممکن از بحث های صرف تئوریک اجتناب شده و سعی شده است که با ارائه مثال های واقعی، کاربرد آمار در دانش پزشکی آموزش داده شود. کتاب به شیوه ای نگارش شده است که برای هر موضوع، توضیحی بسیار ساده در دو تا سه صفحه و با بهره گیری از اشکال و نمودارهای متنوع آورده شده است. چاپ سوم این کتاب در هفت بخش، در برگیرنده 46 فصل می باشد. بخش اول، به «کار با داده ها» (handling data) تعلق دارد که در آن 9 فصل آورده شده است. بخش دوم، به «نمونه گیری و تقریب» (sampling and estimation) اختصاص یافته است که در بر گیرنده دو فصل می باشد. موضوع بخش سوم مربوط به «طراحی مطالعه» (study design) است که در بر گیرنده 5 فصل است. این بخش، در واقع بیشتر به آشنایی با انواع مطالعات اپیدمیولوژیک اختصاص یافته است چرا که در واقع کاربرد صحیح دانش آمار در پزشکی، وابستگی بسیار نزدیکی به شناخت صحیح انواع مطالعات اپیدمیولوژیک دارد. بخش چهارم، به «آزمون فرضیه» (hypothesis testing) اختصاص داده شده است که خود دارای دو فصل است. موضوع بخش پنجم، «تکنیک های پایه برای تجزیه و تحلیل داده ها» (basic techniques for analyzing data) است که حجیم ترین بخش کتاب با 15 فصل می باشد. بخش ششم نیز در برگیرنده «ملاحظات مهم» (important considerations) است که دارای 4 فصل می باشد. بالاخره، بخش هفتم نیز به «موضوعات اضافی» (additional topics) مربوط است که دارای 9 فصل می باشد. کتاب، همچنین دارای پنج ضمیمه است که به درک مطالب آن کمک شایانی نموده اند. از خصوصیات برجسته کتاب همانطور که ذکر گردید، زبان ساده همراه با مثال های واقعی و کاربرد هنرمندانه از اشکال و نمودارها است که به درک مطالب پیچیده آمار کمک می نمایند. به علاوه، از آن جایی که امروزه نرم افزارهای آماری نظیر sas، stata و spss در تجزیه و تحلیل های آماری به مقدار زیادی مورد استفاده قرار می گیرند، نویسندگان، نمونه هایی از خروجی (output) این نرم افزارها را همراه با توضیحات لازم در بخش هایی از کتاب و همچنین، ضمیمه شماره سوم آن آورده اند که مطالعه آنها برای آشنایی با چگونگی تفسیر خروجی های نرم افزارهای آماری بسیار ضروری است. همچنین، یکی دیگر از خصوصیات برجسته کتاب، وب سایتی با آدرسwww.medstatsaag.com است که مسئولیت پشتیبانی کتاب را بر عهده دارد. در این وب سایت، خوانندگان می توانند از طریق اینترنت و با حل کردن مثال های ارائه شده، میزان تسلط خود بر دانش آمار پزشکی و مباحث مطرح شده در کتاب را برآورد نمایند. به علاوه، این وب سایت، در برگیرنده فهرست کاملی از منابع مورد استفاده در کتاب است که آشنایی و استفاده از آن ها برای خوانندگان کتاب می تواند بسیار مفید باشد. با توجه به موارد فوق، مطالعه این کتاب به کلیه دانشجویان علوم سلامت، همکاران بالینی و علوم پایه و تمام علاقمندان به آمار پزشکی که برای فهم این دانش مهم نمی خواهند خود را درگیر معادلات پیچیده آماری نمایند، توصیه می گردد.   [1]- استاد گروه آموزشی اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران تلفن: 31315123-034، دورنگار: 31315123-034 ، پست الکترونیکی: [email protected]